Çocuğum Dijital Oyun Oynarken Beyninde Neler Olur? Nasıl Bağımlı Olur?

Çocuğunuz dijital oyun oynarken beyni dopamin adı verilen bir kimyasal salgılar.
Dopamin artması ödül sistemini fazlasıyla uyarır ve zevk almayı artırır.
Dopamin aslında birisi ile beraberken ya da keyif aldığınız herhangi bir aktivite yaparken vücudun doğal olarak salgıladığı bir kimyasaldır.
Ama bilgisayar oyunları dopaminin gereğinden fazla salgılanmasını sağlar ve kişi artık gündelik aktivitelerden dolayı salgılanan dopamin miktarından tatmin olmaz.
Alkol ve uyuşturucu bağımlılığında da dopamin üretimi artar ve kişi daha çok alkol ve uyuşturucu ister.
Her gün saatlerce bilgisayar oyunu oynayanlarda da aynı etki olur ve ekran/bilgisayar oyunu bağımlılığı başlar.
Çocuklarımızın ekran süresini yaşlarıyla doğru orantıda tutalım ve onları bağımlılıktan koruyalım.

Saldırgan İçerikli Dijital Oyunlar Oynarken Çocuğumun Beyninde Neler Olur?

Şiddet içerikli video oyunları oynayan çocuklarla yapılmış çalışmalarda,

Şiddet içeren medyaya uzun süre maruz kalan deneklerin beyinlerinin sol lobunda faalliyet alanının az olduğu görülmüştür.
Şiddet içerikli video oyunu oynayan deneklerin beyinlerinin özkontrol ve konsantrasyonu sağlayan önbeyin (prefrontal korteks) bölgesinde ciddi bir azalma gözlenmiştir.
Duygusal uyarılmayı kontrol eden amigdala bölgesindeki beyin faaliyetlerinde artış tespit edilmiş, yani olaylar karşısında düşünmeden ani tepkiler verebilecekleri, şiddete başvurabilecekleri ortaya konmuştur.
Şiddet içerikli video oyunu oynayanların diğer medya türlerinde (televizyon, film, internet) şiddete maruz kalanlara göre empati düzeyinin daha düşük olduğu ortaya konmuştur.

Ne Zaman Uzmana Başvurmalıyım?

Eğer çocuğunuzda aşağıdaki belirtilerden birkaçını görüyorsanız lütfen bir uzmana başvurunuz.

İnternet oyunları üzerine aşırı kafa yorma,
Oyun oynamadığında yoksunluk belirtilerinin görülmesi,
İstediği heyecanı duymak için giderek artan süreyle oyun oynama gereksinimi,
Birçok kez başarısızlıkla sonuçlanan oyun oynamayı denetim altına alma, azaltma ya da bırakma çabası,
İnternet oyunları dışında hobi ve eğlenceye ilginin azalması,
Psikososyal problemleri olduğunu bilmesine rağmen, aşırı miktarda devam eden oyun oynama davranışı,
Ne kadar oyun oynadığını gizlemek için aile üyelerine, terapistine ya da başkalarına yalan söyleme,
Sorunlarından kaçmak ya da olumsuz duygu durumdan kurtulmak için oyun oynama,
İnternet oyunlarına katılımdan dolayı önemli ilişki, iş, eğitim ya da kariyer fırsatlarının kaybı.

Dijital Oyun Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Dijital oyun bağımlılığını önlemek için litaratürde aşağıdaki öneriler sunulmaktadır.

Çocuğunuzun ‘ne kadar’, ‘nerede’, ‘ne zaman’ ve ‘ne tür’ oyunları oynayabileceği ile ilgili temel kuralları/sınırları başında oluşturun ve bu konuda kararlı olun.
Oynamayı tercih ettiği dijital oyunların içeriğini öğrenin ve şiddet içerikli oyunlar yerine yaşına uygun, eğitici ve eğlenceli oyunları seçmeleri konusunda yönlendirici olun. Oyunun içeriği uygun olsa dahi bazı kurallar oluşturun ve sınırlar koyun. Ayrıca ‘Bu oyunu oynayamazsın’ demek yerine çocuğunuzla uygun oyunlar oynayarak birlikte vakit geçirin.
Oyunların içeriği hakkında çocuğunuzla konuşun ve gerçek ile sanal dünya arasındaki farkı anladığından emin olun.
Dijital oyunları yatak odası dışında herkesin görebileceği alanda oynamasını sağlayın.
Yalnız oyun oynamak yerine işbirliği yapabilecekleri ve konuşabilecekleri grup oyunlarını tercih etmeleri yönünde destekleyin.
Oyun üreticilerinin ve uzmanların önerilerine (ekranın en az iki metre uzağına oturma, iyi aydınlatılmış bir odada oynama, asla en yüksek ekran parlaklığını kullanmama, yorgunluk hissedildiğinde oyunu bırakma gibi) her zaman uyduklarından emin olun.
Dijital oyunların yanında boş zamanlarında sürdürebileceği diğer sosyal faaliyetlerin bol olmasını sağlayın.

Amerikan Pediatri Akademisi 0-2 yaş arasında çocukların hiçbir şekilde ekranla karşı karşıya gelmemeleri gerektiğini vurgulamaktadır. 2-3 yaş aralığında ise 10-15 dakika nitelikli içeriklerle vakit geçirilebilir.

3 yaşından sonra ise ekran süresini aşağıdaki formülle hesaplayabilirsiniz.

Yaş x 10 dak. = Ekran süresi
Örnek : 5 yaş x 10 dak. = 50 dak. ekran süresi

Yazımız, Doç. Dr. Saniye Bencik Kangal’ın Çocuğumun Beyninde Neler Oluyor? kitabından alınmıştır.

Tüm kitaplarımıza ulaşmak için tıklayın.