OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE DEĞERLER EĞİTİMİ

Değer, üstün, yararlı nitelikleri olan kimse ve bir ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik ve bilimsel maddi, manevi öğelerin bütünü olarak tanımlanmıştır. Değer eğitimi ise nesilden nesile aktarılan, kendine, ailesine, çevresine ve tüm insanlığa faydalı bireyler yetiştirmeyi sağlayan öğretilebilir ve öğrenilebilir olgulardır.

İnsanların bir arada yaşadığı her alanda kurallar dolayısıyla değerler bulunmaktadır. Toplumsal değerler toplumdan topluma ya da belirli bir toplumda zaman içerisinde bazı değişimlere uğrayabilmektedir. Ancak nezaket, dürüstlük, adalet, sevgi, saygı, yardımseverlik, cesaret, çalışkanlık gibi temel değerler dünyanın her yerinde her zaman uygulanması gerekli olan değerlerdir.

Okul öncesi dönemi, fiziksel, sosyal, duygusal, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, ailelerde ve kurumlarda verilen eğitimle kişiliğin şekillendiği gelişim ve eğitim sürecidir. Ayrıca temel bilgi ve becerilerin kazanıldığı yıllar olması nedeniyle büyük önem taşıyan bir dönemdir. Bu dönemde verilen değerler eğitimi ile çocuğun doğuştan getirdiği en iyi yönleri ortaya çıkarmak, her açıdan gelişmesini sağlamak, bireyi ve toplumu kötü ahlaktan korumak, bunun yanında iyi ahlaka sahip olması ve bunun devamlılığını sağlanmalıdır. Her ülke eğitim programında yer verilmesi gereken belirli değerler belirlemiştir. Ülkemizde belirlenen değerler adil olma, bağımsızlık, barış, bilimsellik, çalışkanlık, dayanışma, duyarlılık, dürüstlük, eşitlik, hoşgörü, özgürlük, saygı, sevgi, misafirperverlik, sorumluluk, temizlik, vatanseverlik, sağlıklı olmaya önem verme, yardımseverlik, aile birliğine önem vermektir. Okul öncesi dönem çocuklarında desteklenebilecek değerler sevgi, hoşgörü, saygı, sorumluluk, işbirliği-yardımlaşma, nezaket, sabır ve dürüstlük olarak sıranalabilir.

Aile, çocuğun ilk bilgileri aldığı, kişiliğinin şekillenmesinde önemli rolü olan, aynı zamanda değerler eğitiminin başladığı toplumsal bir kurumdur. Okul öncesi dönemde aile içinde sevgi, disiplin vb. sosyal-duygusal gereksinimleri karşılanan çocuk kendisini ve ailesini etkileyen bütün koşullarla baş edebilecek güçlü bir kişiliğe sahip olmaktadır. Ailede aldığı değerler eğitiminin temel amacı, çocukları kendisi ile barışık, topluma katkı sağlayan bireyler olarak yetiştirmek ve karşılaştıkları durumlarda iyi ile kötü, doğru ile yanlış arasında doğru seçimler yapabilmelerini sağlamaktır. Değerler eğitiminin öğrenilmesi çocuklar açısından birçok beceriye göre daha karmaşıktır. Yakın çevrelerindeki büyükleri gözlemleyerek, taklit ederek ve yaşanarak öğrenirler. 

Ailelerin değerler eğitimi sırasında dikkat etmeleri ve göz önünde bulundurmaları gereken noktalar özetle şöyle sıralanabilir:

• Çocuğun bireysel gelişimi, ilgi ve yetenekleri göz önünde bulundurulmalı, bazı şeyleri kendisinin deneyerek öğrenmesine fırsat verilerek girişimciliği desteklenmelidir

• Çocuklar değerleri, yetişkinlerin sunduğu örneklerden öğrenirler ve iyi örnekler görmeye gereksinimleri vardır. Bu konuda en etkili yöntem yetişkinin kişiliğidir. Kendi davranışlarında olumlu örnekler, yetişkinin davranışları, dürüstlüğü çocuk tarafından gözlemlenirse onun davranışları da benzer şekilde gelişecektir

• Çocuklar ailelerinin beklentilerini yerine getirmekten hoşlanırlar, bu onların kendilerini iyi hissetmelerine neden olur. Anne ve baba çocuğun davranışların ilişkin uygulanabilir standartlar belirleyerek bunlara uyması için yüreklendirme ve bu konudaki beklentisini çocuğa hissettirmelidir.

•Çocuğun duyguları anlaşılmaya çalışılmalı, kendini ifade etmesine olanak tanınmalıdır. Ayrıca kendi davranışları üzerinde düşünmesi sağlanmalı ve sorumluluk kazandırılmalıdır.

•Çocukların yaşadıkları ortamda, sınırları kesin olan, mantıklı, belirlenmiş kuralları bilmeye gereksinimleri vardır. Kurallar yaşamın önemli bir parçasıdır ve çocukların bir şekilde bunlarla başa çıkmayı öğrenmeleri gerekmektedir.

• Çocuklar yetişkinlerin sunduğu örneklerden değerleri öğrenirler. Bu nedenle aileler günlük etkinlikler içinde çocukları ile birlikte değerlere ilişkin uygulamalar yapmalıdırlar. Örneğin; merhamet değerini kazandırmak için yaşlı ve hastaları beraber ziyaret etmek gibi.

•Çocuklar aile dışında sosyal dünyada etkileşimler yolu ile de değerleri öğrenirler. Çocuklara öğüt vermeden doğru ve yanlışlar hakkında konuşulmalıdır. Değerlerin dünyada nasıl olması gerektiği, neden bunlara uyulması gerektiği ile ilgili açıklamalar yapılmalıdır

•Çocuklara değerler hakkında kitaplar okuma, onların iyi ve kötü hakkında bilgi sahibi olmasına ve iyi kahramanlarla özdeşim kurmasına olanak sağlar. Aile içinde beraber yapılan etkinlikler, sadece aile bireylerinin birbirlerine ayırdıkları zaman dilimi ve bu zaman diliminde konuşulanlar gibi özel paylaşımlarda çocukların değerleri öğrenmesi için birer fırsattır.

Çocuk Gelişimci Nazlıcan Cirit

Daha fazla bilgi için sitemizdeki videolarımızı izleyebilirsiniz.

İnstagram hesabımızdan güncel paylaşımlarımızı takip edebilirsiniz. 

Güncel makalelerimizi okumak için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.